lubchanskiy.jpg

Lubcza, obecnie wieś w powiecie nowogródzkim obwodu grodzieńskiego, została po raz pierwszy wspomniana w XIII wieku jako miejsce, które lubił odwiedzać wielki książę litewski Mendog. Według legendy, to właśnie w Lubczu Mendog poznał swoją żonę Martę. Następnie Mindowg podarował Lubczę bojarowi kijowskiemu Andriejowi Wasiliewiczowi Kijanowi, po czym miejscowość kilkakrotnie zmieniała właściciela, aż w 1547 r. nabył ją Jan Kiszka, na którego polecenie na skraju wsi zbudowano zamek.

Zamek w Lubczę został zbudowany na wysokim lewym brzegu Nemna w 1581 roku, o czym świadczy wiatrowskaz z wybitą na nim datą "1581". Zajmowany przez niego obszar miał kształt zbliżony do kwadratu o wymiarach 85 na 85 metrów. Pierwotnie był w całości drewniany, z wyjątkiem jednej kamiennej wieży, która strzegła wejścia do niego. Z trzech stron otoczony był fosą o szerokości 30 metrów i głębokości 7-8 metrów, a z czwartej strony chroniła go rzeka. Zamek był połączony dwoma mostami przez fosę: jednym do wsi, a drugim do zamku Falvark na wschodzie.

Po przejęciu zamku w Lubczy przez Radziwiłłów drewniane zabudowania przebudowano na kamienne i wzniesiono trzy kolejne kamienne baszty. Jednak po zdobyciu i spaleniu zamku w 1655 r. przez wojska hetmana Iwana Zołotarenki, dwie wieże zostały zniszczone, a zamek stracił swoją wartość militarną i obronną.

Dwie zachowane wieże Zamku Lubczańskiego znajdują się w południowo-zachodnim i południowo-wschodnim narożniku zamku. Pierwsza z nich to wieża bramna w formie sześcianu, który na wysokości 8 metrów przechodzi w ośmiokątny graniastosłup. Fundament wieży wykonano z dużych kwadratowych głazów o wymiarach 9,8 x 9,8 metra i głębokości 3 metrów. Czteropoziomowa wieża bramna miała 8 otworów strzelniczych na pierwszym poziomie, 12 na drugim, 8 na trzecim i 16 na czwartym poziomie, który znajdował się pod dachem. W swojej objętościowo-przestrzennej kompozycji wieża ta jest podobna do wież zamków w Mirze, Nowogródku i Witebsku. W wieży tej mieściło się więzienie, a także łaźnia i dzwon.

Druga południowo-wschodnia kamienna wieża Zamku Lubczańskiego była trójkondygnacyjna, o wymiarach 8,9 x 8,9 metra u podstawy. Na pierwszej kondygnacji znajdowały się 4 otwory strzelnicze, na drugiej 4 otwory armatnie, a na trzeciej 12 otworów strzelniczych. Na parterze znajdowała się "piwiarnia", a powyżej krypta zamykana drewnianymi drzwiami wyściełanymi żelazem. Okna wieży były zakryte kratami.

lubchanskiy2.jpg

Obecnie powstała Fundacja Zamek Lubcany, a wolontariusze z własnych środków prowadzą prace konserwatorskie na zamku. O postępach prac i inne informacje można znaleźć na stronie internetowej zamku pod adresem lubcza.by.