Do Wielkiego Księstwa Litewskiego 12-letni Kazimierz IV Jagiellończyk przybył wraz z delegacją Polską w 1439 roku. Zgodnie z planem Korony Polskiej planowano pozostawić go tutaj, jako namiestnika swojego starszego brata i króla polskiego Władysława III, który miał objąć tronLitewski po śmierci wielkiego księcia Zygmunta Kiejstutowicza, ale w 1439 r.został wybrany na króla węgierskiego i musiał wyjechać na Węgry.
Litewscy magnaci i szlachta nie byli zadowoleni z takiego stanu rzeczy, ponieważ chcieli zobaczyć na tronie nie namiestnika króla polskiego, ale swojego wielkiego księcia. Aby zrealizować swoje cele, Litwini poszli podstępnie, upili całą polską delegację, a następnego ranka 29 czerwca 1440 r., podczas gdy polscy senatorowie spali, magnaci i szlachta umieścili Kazimierza na tronie, wręczyli mu miecz, włożyli czapkę Gedymina i przykryli go welonem. Obudzona polska delegacja nie miała już nic innego, jak uznać Kazimierza IV Jagiellończyka za Wielkiego Księcia Litewskiego i wyjechać do domu.
Nie zdążywszy zostać wielkim księciem litewskim, Kazimierz IV natychmiast musiał stłumić powstania w Żemojtii i Smoleńsku. Żemojci nie uznając Kazimierza za swojego nowego księcia, wypędzili jego namiestnika Keizgailo i wybrali sobie nowego, o imieniu Dowmunt. Kazimierz, zbierając wojska, ruszył do Żemojtii i stał w mieście Kovno. Żemojci również zebrali swoje wojska i stali na niewiedzy. Wydarzenia zbliżały się do rozlewu krwi, ale główny i najbliższy Kazimirowi doradca Jan Gasztolt, doradził wysłanie na negocjacje wuja Dowmunta Kontovta. Kontowt zdołał przekonać żemojtów do uznania Kazimierza, a ci, po przybyciu do Kovna, przysięgli wierność swojemu nowemu wielkiemu księciu z zastrzeżeniem, że ich starostą będzie Kontowt. Trzy lata później, zamiast Kontovta, namiestnikiem i starostą żemojtów ponownie mianowano Kezgailo.
Smoleńsk, podobnie jak Żemojtia, również nie chciał uznać Kazimierza IV za swojego nowego księcia i chciał stać się niezależnym Księstwem. Powstanie poprowadził zaproszony przez Smolanów, Mścisławski książę Jurij Lugwieniewicz, który aresztował wszystkich bojarów, którzy pojechali do Wilna na koronację Kazimierza IV, a ich majątek skonfiskował i rozdał swoim zwolennikom.
Kazimierz IV, dowiedziawszy się o powstaniu w Smolensku, wysłał tam wojska, które, stojąc pod murami miasta przez trzy tygodnie, nie zdecydowały się na szturm, wtedy Kazimierz IV, biorąc duże siły, sam poprowadził wyprawę na Smolensk. W listopadzie zbliżył się do miasta, Jurij Ługwieniewicz bał się walczyć i uciekł do Moskwy, a Smoleńsk uznał władzę Kazimierz IV.
10 listopada 1444 roku pod Warną ginie król polski Władysław III, Polska pozostaje bez władcy, a Kazimierz staje się pretendentem do Korony Polskiej, do której zaczęli go zapraszać Polacy. Kazimierz IV długo odmawiał zaproszenia do zostania królem polskim, dopóki nie powiedziano mu, że jeśli odmówi, zostanie wybrany na króla nielubianego Kazimierz IV i Litwy, księcia mazowieckiego Bolesława. Kazimierz IV, nie chcąc, by królem został Bolesław, zgodziłby się na propozycje strony polskiej i 25 czerwca 1447 roku został królem Polski.
Stając się jednocześnie władcą obu państw, Kazimierz musiał nieustannie szukać równowagi między interesami polskich magnatów, którzy dążyli do przyłączenia WKL do terytorium Królestwa Polskiego, a interesami Litwinów, którzy nieustannie chcieli uciec od wpływów, a tym bardziej od przyłączenia się do Polski. Jednym ze sposobów rozwiązania tego problemu był przywilej Kazimierza z 2 maja 1447 roku. Przywilej ten rozszerzał prawa majątkowe magnatów i szlachty. Najważniejszym z 14 artykułów dokumentu był ten, w którym stwierdzono, że stanowiska i ziemie w WKL otrzymają tylko jej tubylcy.
W 1449 r. zawarto pokój między Litwą a Księstwem Moskiewskim, który rozpoczął wojnę w 1446 r., ponieważ książę moskiewski postanowił wesprzeć Michała Zygmunta, syna zmarłego wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza, w walce o władzę w WKL z Kazimierzem.
Związek Miast Prus i Pomorza, składający się z ludności Polsko-Niemieckiej, odmówił podporządkowania się w 1454 roku Zakonowi Krzyżackiemu. Pruski Związek Miast chciał żyć na prawie magdeburskim i poprosił Kazimierza IV o zaakceptowanie ich składu Polski. Kazimierz IV nie zmarnował szansy na odzyskanie wyjścia Polski do morza i nie odrzucił prośby miast pruskich. Rozpoczęła się wojna, która zakończyła się 19 października 1466 roku zawarciem z Zakonem Krzyżackim pokoju, na mocy którego Polska odzyskała dostęp do Bałtyku, a Zakon Krzyżacki stracił połowę swojego terytorium.
Kazimierz IV położył początek kodyfikacji prawa feudalnego w WKL, wydając swój "sądnik" w 1468 roku. W "Sądniku" ustanowiono procedurę ochrony praw, określono procedurę postępowania przed sądem i Sądowego rozpatrywania spraw karnych, a także określono rodzaje kar.
Po wydaniu sądnika, Kazimierz IV Jagiellończyk weźmie udział w dwóch kolejnych wielkich wojnach Polski z Węgrami i Krymem i umrze w Grodnie 7 czerwca 1492 roku.