Na początku 1667 r. wojna między Rzeczpospolitą Obojga Narodów a królestwem moskiewskim toczyła się bardzo biernie. W ciągu 13 lat konfrontacji strony zostały wyssane z krwi, nie było środków ani sił do ofensywy. Wszystkie działania wojskowe zostały zredukowane do drobnych potyczek granicznych pomiędzy kilkoma oddziałami.
I nie wiadomo dokładnie, ile trwała ta najkrwawsza wojna w historii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jednak jak to często bywa w takich przypadkach, niespodziewanie wkroczyło do gry trzecie silne państwo, które zamierzało wykorzystać słabą pozycję walczących stron na swoją korzyść.
Tą trzecią siłą było Imperium Osmańskie, które obserwowało przebieg wojny, czekając na odpowiedni moment do ataku. Okazja nadarzyła się, gdy hetman kozacki Petro Doroszenko ogłosił siebie i prawobrzeżną Ukrainę poddanymi Imperium Osmańskiego i Chanatu Krymskiego. Gdy tylko wieść ta dotarła do Stambułu, natychmiast wydano rozkaz, aby wasalni Tatarzy Krymscy ruszyli wraz z Doroszenką do Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
19 grudnia 1666 roku w bitwie pod Braiłowem Doroszenko pokonał niewielki oddział dowodzony przez polskich pułkowników Machowskiego i Krasowskiego, a następnie Tatarzy i Kozacy splądrowali i zdewastowali okolice Lwowa, Kamieńca i Lublina. Kontrolowana przez Moskwę lewobrzeżna Ukraina również ucierpiała w wyniku najazdów tatarskich.
Zarówno w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jak i w królestwie moskiewskim rozumieli, że kontynuowanie wojny między sobą przyniesie korzyść tylko Imperium Osmańskiemu i Tatarom krymskim. Dlatego obie strony szybko doszły do decyzji o konieczności podpisania traktatu pokojowego i wykorzystania dostępnych sił zbrojnych do obrony swoich terytoriów.
Miejscem rozmów pokojowych była wieś Andrusowo w obwodzie smoleńskim. Ambasadorowie obu stron przybyli tam na początku stycznia 1667 roku. Rzeczpospolitą Obojga Narodów reprezentowali: starszy Żemoitskiego Jurij Karol Glebowicz, wielki marszałek nadworny Krysztof Zafisza, wielki urzędnik litewski Cyprian Paweł Brestowski i podkomorium Krzemienieckiego Stefana Ledochowskiego. Z królestwa moskiewskiego byli: namiestnik szacki Afanasy Ławrentiewicz Ordin-Naszczkin, gubernator Kadomy Bogdan Iwanowicz Ordin-Naszczkin i urzędnik Grigorij Bogdanow.
Negocjacje przebiegły stosunkowo szybko, w tej sytuacji liczył się czas. Rozejm w Andrusowie został podpisany 30 stycznia 1667 r.
Zgodnie z warunkami podpisanego rozejmu w Andrusowie:
- Rzeczpospolita Obojga Narodów powróciła do Połocka i Witebska z powiatami, miastami: Dinaburgiem, Rezicami, Marienburgiem, a ponadto Inflantami i prawobrzeżną Ukrainą;
- Województwo smoleńskie ze wszystkimi jego miastami, województwo czernigowskie, powiat starodubski i część lewego brzegu Ukrainy od Putivla po Dniepr przeszły do królestwa moskiewskiego;
- Kijów o obwodzie jednej mili miał pozostać pod panowaniem Moskwy do 5 kwietnia 1669 roku, po czym Moskwa zmuszona była zwrócić miasto Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
- Granica obu państw przebiegała wzdłuż linii Kijów – Priulki – Romny – Niedrygajłow – Biełopole i dalej do skrzyżowania z granicą królestwa moskiewskiego. Lewobrzeżna Ukraina na południe od tej linii aż do Zaporoża została uznana za terytorium Wolnej Armii Zaporoża. Armia ta musiała być posłuszna zarówno królowi Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jak i carowi moskiewskiemu;
- strony zgodziły się na wspólną wojnę i pomoc sobie nawzajem oraz ukraińskim Kozakom w przypadku ataku Tatarów krymskich i Imperium Osmańskiego;
- na mocy rozejmu obie strony zapewniły wolny handel między Rzeczpospolitą Obojga Narodów a królestwem moskiewskim oraz immunitet ambasadorów;
- szlachta, mieszczanie, Żydzi i Tatarzy mieli prawo zbycia swojego majątku i możliwość przesiedlenia na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów;
- Rozejm został zawarty na 13 lat i 6 miesięcy.
W ten sposób rozejm w wojnie, która trwała 13 lat i była bardzo kosztowna dla obu stron, zarówno pod względem życiowym, jak i finansowym, został zawarty szybko, bez większych kontrowersji i faktycznie rozejm ten stał się traktatem pokojowym. W tej wojnie najbardziej ucierpiało Wielkie Księstwo Litewskie, gdyż wojna toczyła się głównie na terenie księstwa. I choć na mocy rozejmu andrusowskiego Wielkie Księstwo Litewskie właściwie nic nie straciło, straty finansowe, a zwłaszcza ludzkie, były katastrofalne. Liczba mieszkańców księstwa zmniejszyła się o około 51%, po czym bardzo dużo czasu minęło, zanim liczba mieszkańców Litwy powróciła do stanu sprzed wybuchu wojny 1654–1667.