sobetsaugust.jpg

W 1669 r., w toku walki między różnymi grupami szlachty i magnaterii, które opowiedziały się za różnymi kandydatami, na nowego króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów wybrano Michała Wiszniowieckiego, który zmarł 10 listopada 1673 roku. Po śmierci Michała Wiszniowieckiego, w 1674 r. Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów wybrał Jana III Sobieskiego na nowego króla Polski i wielkiego księcia litewskiego.

Jan III Sabeski

Jan Sobieski wygrał wojnę z Turcją i zawarł rozejm w 1676 r., na mocy którego ukraińskie powiaty Biała Cerkiew i Powołock zostały przyłączone do Polski. W wyniku kolejnej wojny z Turcją w latach 1683-1699 Podole i część prawobrzeżnej Ukrainy zostały zwrócone Polsce.

Pod rządami Jana Sobieskiego zaostrzyła się wewnętrzna walka między magnatami. Jan Sobieski popierał Sapiehów i mianował ich na kluczowe stanowiska rządowe w WKL, co nie odpowiadało Patsy'emu. Tym bardziej, że Sapiehowie, umocniwszy swoją władzę w WKL, zaczęli aspirować do pełni władzy w WKL. Sapiehowie starali się zdusić wszelką opozycję, co doprowadziło do wojny w latach 1697-1702, przeciwnikom Sapiehów przewodził chorąży WKL R. Ogiński.

Po śmierci Jana Sobieskiego 16 czerwca 1697 r. Ogiński poparł roszczenia Sobieskich do tronu, zawiązując tym samym konfederację. 25 czerwca 1697 r. odbył się sejm elekcyjny, na którym szlachta WKL ostatecznie uzyskała zrównanie praw ze szlachtą polską. Na tym samym sejmie ustalono, że w WKL instytucje państwowe przeszły z urzędowego języka białoruskiego na język polski.

August II Motsny

August II Mocny, elektor saski, został wybrany na króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1697 roku. Starał się pogodzić walczące strony na Białorusi, ale konflikt między Sapiehami a większością szlachty wyrażał się już w formie otwartej wojny. Tak więc w decydującej bitwie pod Wilnem, niedaleko Alkeniki, 18 listopada 1700 r., wojska Sapiehy zostały pokonane przez szlachtę. W międzyczasie zwolennicy króla, na czele z Ogińskim, zaproponowali projekt oderwania WKL od Polski w celu stworzenia monarchicznej ojczyzny dla Augusta II Mocnego i jego spadkobierców, August II, wykorzystując ten moment, wprowadził swoje wojska saskie na terytorium WKL, rzekomo w celu wykorzystania boków i ochrony tych ziem przed Szwedami.

Po rozpoczęciu wojny północnej w 1700 r. August II Mocny przystąpił do wojny ze Szwedami jako sojusznik Piotra Wielkiego i elektora saskiego, Rzeczpospolita Obojga Narodów pozostała zdystansowana, dopóki Szwedzi, po pokonaniu armii rosyjskiej pod Narwą w październiku 1700 r., nie zbliżyli się do granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Na początku 17002 r. Szwedzi zdobyli Wilno i Grodno, a następnie wkroczyli do Polski. W tym czasie w WKL wciąż trwała walka między większością szlachty a Sapiehami, którzy przeszli na stronę Szwedów. Sapiehowie gromadzili oddziały chłopsko-kozackie, które działały w okolicach Bykowa, Dubrowna i Gołowczyna, aż do ich pokonania w lutym 1702 roku.

W 1702 r. przedstawiciele szlachty zawarli traktat z Rosją, na mocy którego Piotr Wielki obiecał WKL pomoc wojskową i finansową. A już wiosną 1703 r. konfederacja generalna ogłosiła unię WKL i Rosji. W tym czasie w Polsce zebrała się konferencja sandomierska przeciwko Szwedom. Kalr 12 również nie pozostał na uboczu i utworzył konfederację, która 13 lipca 1704 r. wybrała wojewodę poznańskiego Stanisława Leszczyńskiego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego.

Na terytorium Białorusi jesienią 1704 r. przybyła 40-tysięczna armia rosyjska pod dowództwem Rapnina, której część zajęła Grodno, a druga część znalazła się pod Mińskiem. Wracając z Polski, Karol 12 oblegał Grodno, ale w 1706 r. wojska rosyjskie zdołały wydostać się z okrążenia i wycofały się do Kijowa. August II Mocny, widząc, że przegrał, zrzekł się tronu na mocy traktatu w Altranstacie na rzecz Stanisława Leszczyńskiego, po którego stronie stanęli magnaci Radziwiłł, Wiszniewski, Pacyfik i część szlachty. Traktat ten nie został uznany przez konferencję sandomierską i konferencję WKL, zostały one poparte przez Piotra Wielkiego.

Szwedzi ponownie przybyli na terytorium Białorusi w styczniu 1708 r. Po zajęciu Grodna przenieśli się do Smorgonia. Pod Gołowczynem, w nocy 15 lipca 1708 r., Szwedzi pokonali wojska Rapnina. W kolejnych bitwach, pod wsią Leśnaja, 9 października 1708 r., i w bitwie pod Połtawą, 8 lipca 1709 r., Rosjanie odnieśli zwycięstwo. Po tych bitwach na terenie Białorusi trwały walki między zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego a wojskami rosyjskimi. Wracając do Polski, August 2 Mocny ponownie zawarł sojusz z Piotrem 1. Wojna północna ponownie przyniosła ogromne zniszczenia na terenie Białorusi, wiele miast, wsi i miejscowości zostało spalonych i zniszczonych, a liczba ludności z przedwojennych 2,2 miliona zmniejszyła się po wojnie do 1,5 miliona.

Wkrótce po powrocie Augusta II rozpoczęła się walka między zwolennikami króla a zwolennikami Ludwika Konstantego Pacego, który praktycznie skupił władzę WKL w swoich rękach. Popierali go Ogińscy, inni magnaci, Prusy i Rosja. W 1716 r. przeciwko absolutystycznym planom króla zebrała się Konfederacja Wileńska. 1 lutego 1717 r. jednodniowy sejm ograniczył prawa króla i hetmanów. Armia polska została zredukowana do 18 000, a armia WKL do 6000. 1 lutego 1733 r. umiera August II Mocny.