Gaytunishki.jpg

Zbudowany w 1612 roku Dom Zamkowy w Gojcieniszkach jest jedynym zachowanym prywatnym domem obronnym. Ten typ budynków obronnych stał się popularny w WKL w XVII-XVIII wieku, podczas tzw. wojen wewnętrznych, kiedy to każdy magnat lub bogaty szlachcic, posiadając własną małą armię, mógł zaatakować sąsiada, dokonując tak zwanych w tamtych czasach "najazdów".

Dom obronny w Gajtuniszkach wygląda jak miniaturowy zamek (wymiary 15 x 34 metry) i posiada cylindryczną wieżę obronną w każdym rogu. W ścianach wież znajdują się okna. Sam dom zamkowy jest dwukondygnacyjny, ale jego centralna część wykonana jest w formie trzykondygnacyjnej prostokątnej wieży, w której znajduje się łuk głównego wejścia.

Grube mury są charakterystyczne dla wszystkich budynków obronnych, a mury domu zamkowego mają 1,5 metra szerokości. Sufity są sklepione. Na fasadzie budynku nie ma prawie żadnej dekoracji architektonicznej, a artystyczną wyrazistość osiągnięto dzięki obszernej konstrukcji, wysokiemu dachowi i okrągłym wieżom.

Dom został zbudowany przez Petera Nonharta według jego własnego projektu. Nonhart był holenderskim inżynierem, który wyemigrował do Wielkiego Księstwa Litewskiego i był odpowiedzialny za budynki królewskie w Wilnie. W 1633 r., po jego śmierci, dom zamkowy przeszedł w ręce artysty Schrettera, który pomalował niektóre pokoje obrazami przedstawiającymi sceny myśliwskie.

Również w 1633 r., kilkaset metrów od domu, zbudowano grobowiec rodziny Nonhartów, należący do stylu barokowego. Wyróżniał się on zwartą bryłą, grubymi murami i potężnymi przyporami na fasadzie, które nadawały budynkowi ascetyczności i monumentalności budowli obronnej. Niestety grobowiec nie zachował się do dnia dzisiejszego, pozostały jedynie ruiny i fragment muru z przyporą.

Właściciele domu zamkowego często się zmieniali, należał on do takich rodzin jak Hreptowicze, Sakkenowie i Rimszowie. W okresie sowieckim, w latach 1946-1949, w budynku mieściła się szkoła dla mechaników, a od 1956 r. regionalny szpital psychiatryczny. Obecnie w budynku mieści się Republikański Szpital Psychiatryczny. Zamek znajduje się we wsi Gojcieniszki, rejon woronowski, obwód grodzieński, Republika Białoruś.