Paweł Sapieha urodził się około 1610 roku i był najmłodszym, czwartym synem, w rodzinie starosty uświatskiego Jana Sapiehy i Sofii Wejger. W 1612 roku zmarł ojciec Pawła, a jego starszy brat Andrzej zajął się jego wychowaniem. W 1622 roku Sapeha wyjechał na studia do Europy i wrócił do ojczyzny, po ukończeniu studiów w kolegium jezuickim w Brunsburgu w 1631 roku.
W następnym roku 1632, Paweł Sapeha uczestniczył w wojnie smoleńskiej, na której dowodził horugwią konną. Podczas szturmu na zamek Beli, Paweł Sapeha prawie zginął, prowadząc swój oddział do walki, obok niego wybuchła mina i wybuchła go na ziemię. Sapieha miał jednak szczęście, nie został ranny, a jego męskość zaznaczył król Rzeczypospolitej Władysław, który nagrodził go sprowadzeniem na wieś Kostewicze.
W dalszej części życia Paweł Sapeha stopniowo awansował w szeregach służbowych, w 1638 roku został mianowany na stanowisko oboźny wielki litewski i dowodził obożem wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po śmierci wojewody witebskiego Krzysztofa Kiszki w 1648 roku, Paweł Sapieha został mianowany na jego miejsce.
Dowodząc pułkiem swojego kuzyna Kazimierza Leona Sapiehy, który był podkanclerzem Litewskim, brał udział w bitwie pod Lojewem, Zborawem, Żwańcem i Beresteczkiem. W bitwie pod Beresteczkiem, Sapeha na czele swojego pułku, wraz z pułkiem Jurija Lubomirskiego w najtrudniejszym momencie, powstrzymali atak tatarskiej konnicy. Służbę Sapiehy, wysoko cenił, w przywileju Królewskim, król Rzeczypospolitej Jan Kaźmierz.
Na początku wojny Litwy z Księstwem moskiewskim, która rozpoczęła się w 1654 roku, Paweł Sapeha był w Brześciu i zbierał wojska, nie oszczędzając na nich swojego rodzinnego srebra i złota, a także wziął dużą sumę na pożyczki, aby zapłacić żołnierzom. Do wojny wstąpił w 1655 roku, kiedy pod Brześciem, zdołał odeprzeć od miasta, 18 tysięczną armię moskiewską pod dowództwem wojewoda Urusowa. Do tego czasu wojsko Pawła Sapegi liczyło około 6 tysięcy ludzi.
Przez cały ten czas, gdy Paweł Sapieha rekrutował wojska, a kiedy pokonał armię moskiewską pod Brześciem, nieustannie wysyłano mu ambasadorów, króla szwedzkiego i cara moskiewskiego, z propozycją przejścia na ich stronę, ale Sapieha milczał i tylko obiecał, że pomyśli, a nawet gdy król Jan Kazmir wezwał go do Polski, pozostał na miejscu i zajął pozycję oczekiwania. Tymczasem siły Sapiehy rosły.
Na początku 1656 roku armia Sapegi liczyła 8 tysięcy żołnierzy, część armii wysłał pod Tykocin, gdzie osiadł Janusz Radziwił, a z drugą częścią udał się na Podlasie, gdzie zajął Belsk. Chorągwie, które wcześniej dołączyły do Szwedów, jedna po drugiej, przechodziły pod dowództwo Pawła Sapegi, a teraz jego wojska liczyły 12 tysięcy ludzi, a z tymi siłami poszedł na króla szwedzkiego.
Wiosną 1656 roku Sapieha w miejscu z wojskami polskimi, ścigając króla szwedzkiego Karola Gustawa, który szedł na Warszawę, dzieli wosk, jedną część wysyła za Karolem Gustawem, a drugą idzie na Lublin i 12 marca szturmem zdobywa miasto.
Następnie Paweł Sapieha ruszył w kierunku Warszawy i 22 kwietnia zajął miasto w oblężeniu. Warszawa pod oblężeniem Pawła Sapiehy trwała miesiąc, aż do przybycia sił Jana Kazimierza i reszty hetmanów ze swoimi wojskami.
W bitwie pod Warszawą Sapieha musiała najpierw wziąć udział w szturmie miasta, a po zajęciu Warszawy musiała ją bronić przed przybyłymi nowymi siłami szwedzkimi, dowodzonymi przez Karola Gustawa, a podczas jednego z ataków Szwedów Paweł Sapieha spada z konia i łamie nogę.
Po wyleczeniu nogi Paweł Sapeha wraca na Litwę i ponownie zaczyna zbierać wojska w Brześciu i Pińsku, po czym, 27 lutego 1657 roku, szturmem zdobywa Tykocin. W marcu tego samego roku, organizuje zjazd przedstawicieli Litwinów i ogłasza "Paspalite ruszanie", do tego czasu stał się już niezaprzeczalnym przywódcą w Litwie i wielkim getmanem litewskim.
Na początku wiosny 1659 roku, Paweł Sapeha wyzwala Grodno i kontynuuje walkę z Księstwem moskiewskim. W następnym 1660 roku, w dniu 28 czerwca, Sapieha w miejscu z Czarnecki, rozbija armię hawańskiego pod Polonka, w tej znaczącej bitwie, wojska moskiewskie poniósł znaczne straty, a dla Wielkiego Księstwa Litewskiego, ta bitwa, stał się jednym z wielkich i ważnych zwycięstw od początku wojny.
Po pokonaniu Chovanskiego, Paweł Sapeha dowodził wojskami do 1663 roku, dopóki choroba nie zmusiła go do opuszczenia armii i wyjazdu na leczenie do wyzwolonego Bychów. Dwa lata później, nigdy nie wracając do swojej armii, Paweł Sapieha umiera 30 grudnia 1665 r., Nie dożywszy zaledwie dwóch lat, do zawarcia pokoju z Księstwem Moskiewskim i zakończenia 13-latniej wojny, w której dołożył wszelkich starań, możliwości i bogactwa, aby chronić swoją ojczyznę.