polianskiy-mirpl.jpg

30 kwietnia 1632 r. zmarł Zygmunt III Waza, wielki książę litewski i król Polski. Car moskiewski Michał Romanow postanowił skorzystać z zasady braku królestwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i zająć ważne strategiczne miasto Smoleńsk.

Nie chcąc przegapić okazji i czasu przed elekcją nowego króla, car niemal bez zastanowienia wypowiedział wojnę Rzeczypospolitej Obojga Narodów, mimo że nadal obowiązywał rozejm w Deulinie z 1618 roku. Moskwy nie powstrzymał też atak Tatarów krymskich na jej ziemie w czerwcu 1632 r., opóźnił jedynie wymarsz wojsk na miejsce zbiórki pod Możajskiem. W rezultacie pod Smoleńsk wysłano 24-tysięczną armię pod dowództwem Michaiła Szeina. Formalny rozkaz rozpoczęcia wojny został wydany dopiero 10 września 1632 roku.

W drodze do Smoleńska wojska moskiewskie zdobyły Serpeisk, Dorogobuż, Rosławl, Trubieck, Starodub, Nowogród Siewierski, Newel, Sebezh i inne miasta. W drodze do Smoleńska do armii Szeina dołączyły oddziały najemników, armia została uzupełniona i do czasu zatrzymania się w Smoleńsku liczyła już 32 tysiące ludzi i 151 dział.

Garnizon Smoleńska liczył dwa tysiące żołnierzy pod dowództwem Smuela Drutskiego-Sakolińskiego. Obrońcy byli nieliczni, brakowało im prochu, dział i żywności. Jednak hetman Litewski Krzysztof Radziwiłł zdołał zapewnić wsparcie oblężonym, co pozwoliło im utrzymać się przez wystarczający czas. Jednocześnie Radziwiłł nieustannie napadał na moskiewskie konwoje i małe oddziały.

Aby odwrócić główne siły od Smoleńska, oddziały Rzeczpospolitej przeprowadzały ciągłe naloty w głąb terytorium Moskwy. Ponadto wojska rosyjskie zostały przekierowane przez naloty Tatarów krymskich na południe.

Punkt zwrotny w wojnie nastąpił, gdy król Rzeczypospolitej Władysław IV Waza, zebrawszy 25-tysięczną armię, zbliżył się do Smoleńska 25 sierpnia 1633 roku. W wyniku kilku bitew udało mu się odepchnąć armię Szeina od miasta. Później, po 4 miesiącach, armia została otoczona. W tym czasie do Władysława IV przybyły 20-tysięczne posiłki kozackie, a jeden z wysłanych oddziałów zdołał zniszczyć zapasy armii, która miała ruszyć na pomoc Szeinowi.

Będąc całkowicie otoczonym, Szein zdecydował się poddać. 15 lutego 1634 r. rozpoczął negocjacje w sprawie kapitulacji. 21 lutego 1634 r. podpisano akt honorowego poddania się hetmanowi polnemu Krzysztofowi Radziwiłłowi. Szein z pozostałymi 8 tysiącami żołnierzy z bronią w ręku wycofał się do granicy państwa, ale zgodnie z warunkami pozostawił ocalałe 123 działa, 129 sztandarów, całą żywność i amunicję, a także wszystkich niedobitków z armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dwa tysiące rannych i chorych żołnierzy również pozostało w wagonach obozowych do czasu ich wyleczenia. Po przybyciu do Moskwy głównodowodzący Szein został oskarżony o zdradę i stracony.

Po odwrocie wojna trwała nadal i towarzyszyły jej ciągłe potyczki i najazdy. Moskwa zaczęła formować nowe oddziały, ale starała się zachować tę armię jako ostatnią siłę militarną. Wojska Rzeczypospolitej próbowały zapuścić się dalej w głąb terytorium moskiewskiego, ale utknęły przy oblężeniu miasta Bely.

Ostatecznie strony zdecydowały się na negocjacje pokojowe. Przedstawiciele spotkali się we wsi Semlevo nad rzeką Poljanowką, między Wiaźmą a Dorogobużem. Rzeczpospolitą Obojga Narodów reprezentowali kanclerz koronny  J. Zadzik i hetman litewski Krzysztof Radziwiłł. Po stronie Moskwy stanęli bojar Szeremietiew, książę A. M. Lwow, szlachcic S. M. Proestiew, dwóch szlachciców. M. Proestev, dwaj urzędnicy V. Prokofiev i G. Nechaev. Negocjacje rozpoczęły się 25 maja 1634 roku i trwały do dnia podpisania pokoju polianowskiego 14 czerwca 1634 roku.

Zgodnie z warunkami traktatu:

  • Granice między Rzeczpospolitą Obojga Narodów a Królestwem Moskiewskim zostały potwierdzone zgodnie z warunkami rozejmu w Deulinie w 1618 roku;
  • Moskwa zrezygnowała ze wszystkich zajętych podczas wojny ziem ruskich, które zostały zajęte przez Rzeczpospolitą na początku XVII wieku, z wyjątkiem miasta Serpeisk z chodnikami;
  • Rzeczpospolita zobowiązała się do wycofania swoich wojsk z terytorium moskiewskiego;
  • Wielki Książę Litewski i Król Polski Władysław IV Waza zrzekł się pretensji do tronu moskiewskiego;
  • Moskwa musiała zapłacić dwadzieścia tysięcy rubli Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Ponadto dokonano wymiany jeńców bez okupu i opóźnień oraz uzgodniono wytyczenie granic, do realizacji których utworzono 5 komisji, które przeprowadziły je w latach 1635-1648.