gorodelskay-unia3.jpg

Po klęsce zakonu krzyżackiego w bitwie pod Grunwaldem wielki książę litewski Witold musiał pozbyć się unii w Krewie, ponieważ to właśnie dzięki temu dokumentowi wielu Polaków uważało WKL za prowincję Królestwa Polskiego. Ale ponieważ Polska potrzebowała silnego sojusznika, musiała potwierdzić swój sojusz z WKL. 2 października 1413 r. w zamku Horodlja, który znajdował się w pobliżu rzeki Bug Zachodni, zawarto nową unię.

Unia horodelska została prawnie potwierdzona w trzech przywilejach. Zgodnie z pierwszym pryvlejem 47 polskich panów feudalnych przyjęło 47 litewskich katolickich panów feudalnych do braterstwa broni i nadało im swoje herby. W drugim pryvleju do unii Gorodelskiej dodano 45 pieczęci litewskich katolickich panów feudalnych, przyjęli oni herb polskich panów feudalnych, obiecali być z nimi w wiecznej unii i przyjaźni. Ponadto litewscy panowie feudalni zobowiązali się w przypadku śmierci wielkiego księcia litewskiego Witolda nie wybierać nowego wielkiego księcia bez rady i zgody polskich panów feudalnych. Z kolei polscy panowie feudalni zobowiązali się w przypadku śmierci króla polskiego Jagiełły nie wybierać nowego króla bez rady i zgody litewskich panów feudalnych. W trzecim zobowiązaniu wielki książę litewski Witold i król polski Jagiełło obiecali: mianować na urzędy publiczne katolickich panów feudalnych, którzy brali udział w przekazywaniu i przyjmowaniu herbów, zezwolić im na swobodne korzystanie z majątku w ich posiadłościach, podnosząc w ten sposób ich status cywilny do książąt Rurykowicza i Giedyminowicza; budować kościoły, udzielać im przywilejów i innej pomocy. W tej samej unii ogłoszono zjednoczenie WKL i Polski, jednak zagwarantowano izolację i nieusuwalność władzy Wielkiego Księcia Litewskiego, zachowując w ten sposób niezależność WKL.

Po podpisaniu unii w Księstwie rozpoczęły się reformy administracyjne. Na wzór polski terytorium Litwy podzielono na województwa wileńskie i trockie, gdzie wprowadzono nowe stanowiska wojewody, wicewojewody i kasztelana, które miały być sprawowane wyłącznie przez katolików. Na pozostałych ziemiach WKL namiestnicy wielkoksiążęcy rządzili na podstawie statutów, w których deklarowano: nie niszczyć starego i nie wprowadzać nowego. Nastąpiły również zmiany w systemie hierarchicznym. Stare rody książęce zostały zepchnięte na dalszy plan przez magnaterię i szlachtę, na których Witów zaczął polegać po podpisaniu unii. Mimo że niektórzy Giedyminowicze zachowali swoje księstwa apanażowe, nie mieli już takiego wpływu na życie polityczne w WKL jak wcześniej.

Rezultaty podpisania Unii hordelowskiej były niejednoznaczne. Z jednej strony WKL zyskała sojusznika do odparcia agresji sąsiadów, pozbyła się starej unii krewskiej i potwierdziła swoją niezależność od Polski. Z drugiej strony Litwa została podzielona zgodnie z zasadą religijną, gdzie katolicy otrzymali dominującą rolę, a prawa prawosławnych do zajmowania stanowisk publicznych i wpływania na politykę księstwa zostały ograniczone.