Filon-Kmita-Czarnobylskipl.jpg

Filon Kmita Czarnobylski syn Litewskiego szlachcica Semjona Kmity, osiadłego w województwie Kijowskim. Urodził się 19 marca 1530 roku, według niektórych danych w Orszy, według innych w Winnicy. Karierę wojskową rozpoczął w 1552 roku, kiedy został mianowany komendantem małego zamku granicznego Oster w pobliżu Kijowa. Jego zadaniem była ochrona południowo-wschodniej granicy przed najazdami Moskali i Tatarów.

Po raz pierwszy swoje zdolności wojskowe wykazał podczas wojny inflanckiej w 1562 roku, kiedy to z oddziałem konnym w wysokości trzystu pokonał dwutysięczny oddział moskiewski, który szedł do Osteru. Następnie, dowodząc oddziałem liczącym 1400 osób, obległ i zajął Czernihów, w tym czasie graniczne miasto Księstwa Moskiewskiego. Następnie pokonał oddział księcia moskiewskiego Grigorija Meczerskiego trzykrotnie większy od swojego, wykonując szybki rajd konny na terytorium moskiewskie, docierając do Staroduba, a w drodze powrotnej rozbił kolejny oddział moskiewski nad rzeką Snow.

W styczniu 1564 roku Filon Kmita Czarnobylski z dwutysięcznym oddziałem konnym krył z południowego zachodu główne siły Mikołaja Radziwilla Rudego, który szedł na Polotsk. 26 stycznia 1564 roku w bitwie nad rzeką Ulla z powodzeniem zaatakował awangardę wojsk moskiewskich pod dowództwem Piotra Szujskiego, przyczyniając się tym samym do szybkiego i całkowitego rozbicia wojsk moskiewskich.

Po zwycięstwie na Ulli Filon Kmita Czarnobylski bardzo kompetentnie wykorzystał sytuację, która powstała w obozie moskiewskiego księcia Piotra Srebrnego-Obolenskiego, który szedł na połączenie z Szujskim. Wysłano trzech posłańców w taki sposób, aby zostali zauważeni i dokładnie Złapani. Posłańcy mieli listy do najbliższych litewskich fortec z informacją, że duża armia Litwy ma się zbliżyć, a także sfałszowane listy zabitych i schwytanych żołnierzy moskiewskich w niedawno stoczonej bitwie nad rzeką Ulla. Gdy tylko listy te trafiły do obozu Moskiewskiego, w pięćdziesięciotysięcznej armii moskiewskiej wybuchła panika i żołnierze pobiegli do Smoleńska. Kmita Czarnobylski zorganizował pościg za nimi. Dzięki tej sprytnej sztuczce określono cały przebieg Kompanii wojskowej z 1564 roku, ponadto Litwini zdobyli dużą liczbę wózkiew z bronią, amunicją i prowiantem na sześć tysięcy ludzi.

W styczniu 1565 roku Filon Kmita Czarnobylski, na czele 1600-osobowego oddziału konnego, dokonał nalotu na ziemię sewerską, gdzie zajął miasto Pochep. Za swoje zasługi wojskowe w następnym roku 1566 otrzymał dożywotnio Czarnobyl od Wielkiego Księcia Litewskiego i króla polskiego Zygmunta Augusta (po czym pojawiła się druga część nazwiska Czarnobyl), a także został mianowany starostą orszańskim z obowiązkami ochrony granicy orszańskiej i smoleńskiej.

W 1567 roku na czele czterotysięcznego oddziału Kmita-Czarnobylski został wysłany do walki na ziemiach smoleńskich. W walce rozbił część moskiewskiego garnizonu, a następnie przeszedł nalot do Wjaźmy, gdzie otrzymał rozkaz pozostania w Orszy w celu ochrony granicy.

W Orszy Filon Kmita Czarnobylski na własne pieniądze utrzymywał garnizon miejski, a także zorganizował szeroką sieć szpiegowską. Otrzymywał informacje nie tylko z zajętych Połocka, Smoleńska, Newela, ale także z samej Moskwy i terytorium księstwa moskiewskiego.

W 1579 roku, podczas wyprawy Stefana Batorego na Psków, Filon Kmita-Czarnobylski osłaniał armię od strony Smoleńska. Przeprowadził serię nalotów na tyły wroga. Został mianowany (nominalnie, ponieważ Smolensk był pod kontrolą Moskwy) wojewoda smolenskim, senatorem Rzeczypospolitej i namiestnikiem w mieście Wielkie Łuki. Do ostatnich dni wojny inflanckiej był nieprzewidywalny dla wroga, stale trzymany w napięciu. W latach 1580-1581 zorganizował najazd w głąb terytorium Moskiewskiego, w wyniku którego zdobyto miasto Holm.

Oprócz talentu wojskowego Filon Kmita Czarnobylski posiadał także talent literacki, który przejawiał się w gatunku epistolarnym. Pisał wiele różnych doniesień i listów do swoich kolegów, a także do Panów Rady (najwyższego organu władzy państwowej na Litwie), Wielkiego Księcia Litewskiego i Króla Rzeczypospolitej. Swoje listy pisał w języku starobiałorusinskim i wyróżniały się żywym i pięknym tekstem literackim, czasem dość humorystycznym. Trzeba było mieć pewną odwagę, by pisać w szczególności do członków rodziny królewskiej w podobnym stylu. Do tej pory zachowało się około 30 takich listów.

Filon Kmita Czarnobylski był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się z Anastazją Gronostaj, wdową księcia Grzegosza Sanguszko, zmarła około 1563 roku. Drugi raz na Sofii Chodkewicz, córce Wielkiego getmana Litewskiego Grigoria Chodkewicza. Z drugiego małżeństwa miał czworo dzieci: dwóch synów i dwie córki. Filon Kmita Czarnobylski zmarł w 1587 roku, miejsce jego pochówku nie jest znane.