Gabriel-Michał-Wojniłłowicz.jpg

Gabriel Wojniłłowicz był przedstawicielem jednego z najstarszych szlacheckich rodów na Litwie, który miał herb Syrokomla ze zmianą (ponad 100 nazwisk). Ten rodzaj pierwotnie należał do ziem, które obecnie znajdują się w obwodzie grodzieńskim Białorusi.

Dokładna data urodzenia Gabriela Wojniłłowicz a, polskiego pułkownika, stolnika nowogródzkiego, starosty Lityńskiego i krasneńskiego, nie jest znana. Nie wiadomo też, gdzie otrzymał wykształcenie.

Jak prawie wszystkie potomstwo starożytnych rodów, siły Gabriela zostały skierowane na badanie spraw wojskowych. Karierę rozpoczął w wojsku koronnym. Talent wojskowy po raz pierwszy ujawnił się, gdy walczył z powstańczymi Kozakami Bogdanem Chmielnickim. W bitwie nad Żółtymi Wodami Wojniłłowicz  dowodził pułkiem kazaków rejestrowych.

Następnie król Rzeczypospolitej został wysłany jako ambasador do sojusznika Bogdana Chmelnickiego Krymskiego Hana Tugaja-Beja. Ledwo dotarł na Krym, został schwytany przez Tatarów, gdzie przebywał przez dwa lata.

Po powrocie z niewoli Gabriel Wojniłłowicz  wstąpił do wojsk Erema Wiśniowieckiego, służył jako rotmistrz, a następnie jako poręczyciel u polskiego dowódcy wojskowego Stanisława Potockiego. Brał udział w bitwie pod Białym Kościołem w 1651 roku.

W 1655 roku, na początku wojny królestwa Moskiewskiego z Rzecząpospolitą (1654-1667 r.), Wojniłłowicz  na czele oddziału lekkiej kawalerii, liczącego 1800 jeźdźców, zablokował drogę oddziałom kozackim pod fortecą Buczacza, próba zajęcia miasta nie powiodła się.

Pod koniec 1665 roku Gabriel Michał Wojniłłowicz  ze swoim oddziałem udał się do małej Polski, gdzie 7 grudnia w bitwie pod Krosnem pokonał połączone siły Szwedów i wojska byłego polskiego komandora Aleksandra Prackiego. Wyzwolił miasto, wziął do niewoli Prackiego i zastrzelił go za zdradę ojczyzny.

Kontynuując walkę w Małopolsce, Gabriel Wojniłłowicz w okolicach miasteczka Biecz zorganizował działalność partyzancką. Brał udział w wyzwoleniu miasteczek Wieliczki i Wisznicy, a w drodze do Krakowa, dowodząc dwoma pułkami, rozbił kilka oddziałów Szwedzkich. Następnie zajął Nowy Sącz, walczył pod Niepołomicą, zniszczył Szwedzki garnizon w mieście Bochnia i wyszedł pod Kraków.

W lutym następnego roku 1656 Wojniłłowicz połączył się ze Stefanem Czarneckim i wyruszył walczyć na linię Przemyśl-Sandomierz. Tam brał udział w bitwie pod Jarosławem (Polska). Następnie został mianowany porucznikiem królewskiej chorągwi kozackiej, a w zwycięskiej bitwie pod Warka dowodził już hetmańskim pułkiem konnym.

W tym samym roku 1656 Gabriel Wojniłłowicz wziął udział w wyprawie na Prusy. Był doradcą wojskowym polskiego getmana Litewskiego Wincentego Korwina-Gonsewskiego, wykonywał zadania identyfikacji brodów w rzekach i organizacji nagłych ataków w tyłach przeciwnika. Na czele oddziału najemnych Tatarów krymskich walczył w bitwie pod Prostkami, gdzie 8 października zostało pokonane prusko-Szwedzkie wojsko Bogusława Radziwiłła.

W 1660 roku Wojniłłowicz walczy w swojej ojczyźnie, a mianowicie we wschodniej części Litwy. Tam udało mu się wyróżnić w bitwie na Polonce. W trakcie walki dowodził częścią kawalerii prawego skrzydła wojska Czarneckiego. Na czele Pancernej i lekkiej jazdy ominął lewy flank armii moskiewskiego wojewoda Chovanskiego i wyszedł na jej tyły. Szybkim uderzeniem, w ostrej walce, udało mu się rozbić rezerwowe oddziały konne Aleksandra Trubieckowa, powodując tym samym zamieszanie w szeregach przeciwnika. Wojniłłowicz zmusił do ucieczki znacznie przewyższające liczebnie oddziały kawalerii moskiewskiej, które zostały przeniesione z rezerwy. Następnie, wspólnie z Oddziałami Pawła Sapiehy i Czarneckiego, pokonał wojska moskiewskie.

W październiku tego samego roku 1660 Wojniłłowicz ponownie walczył z wojskami moskiewskimi, tym razem w bitwie nad rzeką Basia. Podczas rozbicia wojsk moskiewskiego wojewoda Jurija Dolgorukiego dowodził najpierw Królewskim pułkiem, a następnie uderzeniową grupą kawalerską złożoną z dziewięciu chorągwi. W tym samym miesiącu wziął udział w zwycięskiej bitwie pod Tołoczynem.

Trzy lata później, w 1663 roku, Gabriel Michał Wojniłłowicz zginął w okolicy Zadnieprza. Nie wiadomo, gdzie został pochowany. Pozostawił po sobie rękopis pt. "Vade mecum" ("Chodź ze mną"), który wieki później wykorzystał polski pisarz Henryk Sienkiewicz przy pisaniu swojej słynnej trylogii "Ogniem i Mieczem". Samego Wojniłłowicz a jako osobę historyczną pisarz wyprowadził na łamach drugiej części trylogii (powieść "Potop"), a jego biografię wykorzystał do stworzenia literackiej postaci Andrzeja Kmicica.