Janusz Radziwiłł urodził się 2 grudnia 1612 roku w posiadłości rodowej, jego ojca Krzysztofa Radziwiłła i matki Anny kiszki, w miejscowości Popela. Do 13 roku życia Janusz uczył się w szkole kalwińskiej w Kiejdanach i Birżach, a potem jego ojciec udał się na studia do Gimnazjum kalwińskiego w Słucku. Po 3 latach w 1628 roku, po gimnazjum w Słucku, Janusz Radziwiłł wyjechał do Niemiec do studia na Uniwersytecie w Lejpcigu.
Rozpoczęcie działalności
Podczas gdy Janusz był przyjmowany na wszystkich dworach szlacheckich w Niemczech i podczas gdy szukał swojej narzeczonej, aby studiować na Uniwersytecie w Lipsku, miał tylko pół roku, po czym postanowił spróbować swoich sił w wojsku i zaciągnął się w 1632 r.jako wolontariusz do wojsk Henryka Orańskiego, który wydobywał Maastricht.
W tym samym roku, w 1632 roku, umiera król Rzeczypospolitej i wielki książę litewski, Zygmunt Waza, nowym królem zostaje wybrany jego syn Władysław Waza, który natychmiast mianuje ojca Janusza, kasztelanem wilińskim, a Januszowi Radziwiłłowi daje stanowisko podkamoroga.
Po 4 miesiącach wojny Janusz Radziwiłł, na nowe stanowisko, na rozkaz Władysława Wazy, spotkał się z najwyższymi przedstawicielami Holandii, Hiszpanii i Anglii, aby oficjalnie powiadomić ich o wstąpieniu Waladisława Wazy na tron Rzeczypospolitej. Po spotkaniu z angielskim królem Karolem w 1633 roku otrzymał nowe zlecenie, zatrudnić 1000 żołnierzy do wojny z Moskwą o Smoleńsk i wrócić do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Pod Smolensk Janusz Radziwiłł przybył 10 listopada 1633 roku i dowodził pułkiem składającym się z najemnych żołnierzy i własnej chorągwi gusarskiej. Na pierwszą bitwę nie trzeba było długo czekać, 19 listopada Janusz Radizywil ze swoim pułkiem z powodzeniem odparł ataki wojsk moskiewskich, od strategicznego wyżyny, którą zajęły wojska Litwy i Polski. W rezultacie Bitwa o Smolensk została wygrana, a 27 maja 1634 roku między Rzecząpospolitą a Księstwem Moskiewskim podpisano pokój, na mocy którego Smolensk, Czernihów i Siewierscy wracali do Rzeczypospolitej.
Po wojnie Janusz jedzie na dwór króla i stale przebywa przy jego świcie, uczestnicząc w pałacowym życiu i intrygach. W 1638 roku Janusz Radziwiłł poślubi Katarzynę Potocką, która urodzi mu córkę Annę Marię.
Zmęczony życiem pałacowym w 1641 roku Janusz Raddziwil opuszcza dwór królewski i jedzie do swojego domu na Birży, gdzie zajmuje się gospodarstwem w swoich posiadłościach. Następny rok, 1642, był dla Janusza rokiem śmierci jego ukochanej żony Katarzyny, po której śmierci Janusz Radziwiłł bardzo się martwił i na dwór pojawił się dopiero pod koniec roku i zrezygnował z funkcji kasztelana Trockiego.
Będąc jeszcze młodym, Janusz Radziwił nie chciał pozostać wdowcem i 5 lutego 1645 roku ożenił się po raz drugi z córką mołdawskiego Pana Marią. Rok 1646, podobnie jak poprzedni, był dla Janusza udany, król Władysław mianował go na stanowisko hetmana polnego Litewskiego.
Powstanie Bogdana Chmielnickiego
W 1648 roku Janusz Radziwił dowodził wojskiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, do walki z Kozakami, którzy rozpoczęli wojnę z Polską, którzy wtargnęli do Litwy i podnieśli bunt, który przyniósł tylko zniszczenia i grabieże dla Księstwa. 31 lipca 1649 roku Radziwiłł odniósł zwycięstwo w bitwie pod Lojewem. Janusz Radziwiłł, znokautował Kozaków z Litwy i mógł kontynuować wojnę, ale nie poszedł dalej do Kijowa, ponieważ wojska zostały poobijane po bitwie, a Janusz nie chciał iść dalej i otwarcie oświadczył, że nie chce zniszczyć swoich ludzi dla Polaków, pomimo tego, o co prosił o to król Rzeczypospolitej, i drogo do Kijowa, został otwarty po zwycięstwie Lojewskim.
Kolejny etap wojny z Kozakami rozpoczął się w 1651 roku, po krótkim zawieszeniu broni, oddziały kozackie ponownie wkroczyły na terytorium Litwy, a Janusz Radziwiłł ponownie musiał zebrać wojska. W maju tego samego roku pracuje w Mińsku i szuka wszelkich możliwości, aby zebrać wojska i zebrać szlachtę, z której połowa rozeszła się do domów. Do wojny trzeba było zebrać 15000 ludzi, a zebrało się tylko 13700, a nawet król zażądał dla siebie trzech tysięcy żołnierzy, ale tym razem Janusz Radziwiłł odmówił Polakom, tłumacząc to tym, że jego obowiązki są obrona Litwy. Nowy król Rzeczypospolitej Jan Kazimierz, po odmowie Raddziwilla, przestał mu wierzyć, ale dał mu pełną swobodę działania.
Jeśli po raz pierwszy Radziwiłł nie chciał iść do Kijowa, to po raz drugi udał się tam w czerwcu 1651 r.i ponownie w pobliżu Lojewa spotkał 15-tysięczny oddział kozacki, który do Radziwiłła wysłał ambasadorów z listem od Bogdana Chmielnickiego, z propozycją pokoju między Litwą a Kozakami. Janusz Radziwiłł nie od razu udzielił odpowiedzi, ale czekał, jak zakończy się bitwa między wojskami Rzeczypospolitej, pod dowództwem Jana Kazimierza, a Kozakami na czele z Bogdanem Chmelnickim, pod Beresteczkiem. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk Rzeczypospolitej, a gdy tylko dowiedział się o tym Janusz Radziwiłł, natychmiast zrezygnował z pokoju z Kozakami i po rozbiciu ich wojsk ruszył dalej na Kijów. 4 sierpnia Janusz Radziwiłł wjechał do Kijowa, który poddał się bez walki, ponieważ w nocy przed szturmem garnizon kozacki opuścił miasto. Kampania Kijowska Janusza Radziwiła zakończyła się 27 września podpisaniem traktatu pokojowego.
Wojna z Moskwą
W czerwcu 1654 roku Moskiewski król Aleksiej Michajłowicz rozpoczął wojnę z Wielkim Księstwem Litewskim i zaatakował z ogromną armią, liczącą ponad sto tysięcy ludzi, na terytorium Litwy. Janusz Radziwiłł w rzeczywistości nie miał nic do obrony Księstwa, jego wojska liczyły około 11 000 ludzi i nic dziwnego, że w bitwie pod Białyniczem wojska moskiewskie dogoniły i pokonały wycofujące się ze Szkłowa wojska litewskie pod dowództwem Janusza Radziwiłła sam Radziwiłł został ranny w nogę i cudem uciekł, wychodząc przez bagna i lasy do Borysowa.
Po klęsce Janusza Radziwilla zaczęto oskarżać o wszystkie kłopoty Rzeczypospolitej, a na wszystkie jego propozycje w sprawach wojny z Moskwą usłyszał od króla i Sejmu same odmowy i oskarżenia. Pomimo wszystkich zarzutów, Janusz Radziwił zebrał 12 tysięcy wojsk i w czasie, począwszy od października do stycznia 1655 roku, zdołał wyzwolić miasta: Orszę, Górki, Kopyś, Dubrowno. 10 stycznia Janusz Radziwiłł osadził Nowy Bychow, a po około miesiącu oblężenia otrzymał list od pułkownika Paklonskiego, w którym obiecał Radziwiłłowi pomoc w wyzwoleniu Mohylewa.
Janusz Radziwiłł wycofał oblężenie z nowego Bychowa i udał się do Mohylewa. Pod mury Mohylewa, przybył 16 lutego. Jednak po raz pierwszy nie udało się zaatakować miasta, mimo pomocy pułkownika Paklonskiego, który tylko zdołał przekonać 300 kozaków, przejść na swoją stronę i z nimi opuścił miasto. Januszowi Radziwiłowi udało się zdobyć posady, ale samego zamku nie udało się zdobyć. Stojąc pod miastem przez trzy miesiące, Radziwiłł zniósł oblężenie i odszedł.
W marcu król Aleksiej Michajłowicz ogłosił drugi wyprawę na Litwę i zamiast przygotowywać wojska do obrony Księstwa, Janusz Radziwiłł musiał udać się na Sejm do Warszawy, aby zgłosić się do króla i Sejmu. Na tym Sejmie, oskarżenia wobec Janusza Radziwiłła posypały się z nową siłą, a wszystkie jego propozycje i zastrzeżenia, że przy tak małej liczbie żołnierzy, bronić Wielkiego Księstwa Litewskiego nie jest możliwe, zostały pominięte, w odpowiedzi usłyszał tylko oskarżenia o wszystkie porażki i niepowodzenia w tej wojnie.
Po pewnym czasie, gdy Janusz Radziwiłł wraca do domu, dowiaduje się, że Rzeczpospolita wypowiedziała wojnę Szwecji. Król szwedzki Karol Gustaw po wypowiedzeniu wojny Polsce, zaproponował swą protekcję i skierował projekt traktatu do wielkiego getmana Litewskiego i wojewoda Wileńskiego Janusza Radziwiła.
Umowa kiejdańska
Do czasu otrzymania propozycji protekcji od króla szwedzkiego, większość Litwy została okupowana przez wojska moskiewskie, które już podeszły do stolicy Litewskiej, Miasta Wilno, nie było nic do obrony i nikogo. Janusz Radziwił miał nadzieję, że wraz z przyjęciem Szwedzkiej protekcji, Car Moskiewski będzie się bał rozpocząć wojnę ze Szwedami i powstrzymać podbój resztek Litwy. Janusz Radziwiłł zgodził się przyjąć propozycje króla szwedzkiego, ale pod warunkiem, że będzie on statenem księcia i na parę, ze swoim kuzynem Bogusławem Radziwiłłem, otrzyma w posiadanie połowę Litwy.
Na początku sierpnia 1655 r. wojska moskiewskie zbliżyły się do Wilna, Janusz Radziwiłł z resztkami swojej armii, nie mogąc bronić miasta z nielicznymi żołnierzami przeciwko dużej armii cara moskiewskiego i bez pomocy mieszczan, którzy postanowili nie bronić miasta, ale odkupić łaskę od wrogów, udał się do Kiejdan. 9 sierpnia w Wilnie, którego nikt nie bronił, najpierw wtargnęli Kozacy, a następnie wojska moskiewskie, w mieście zaczęły się grabieże, morderstwa i przemoc. Po zdobyciu Wilna, moskiewscy żołnierze i Kozacy, w sumie zabił około 25.000 cywilów, po czym miasto zostało podpalone i płonął przez 17 dni.
Janusz Radziwiłł i mniejsza szlachta 17 sierpnia podpisali Umowu kiejdańsku ze Szwedami, zgodnie z którą król szwedzki stał się wielkim księciem litewskim, przy czym Litwa zachowała swoją armię, prawa, podział administracyjny, ale wszystkie dochody szły na korzyść króla szwedzkiego. Podpisując tę Unię, Janusz Radziwiłł spodziewał się, że Szwedzi rozpoczną wojnę z Moskwą i będą mogli ich wyprzeć z terytorium Litwy, a następnie będzie mógł rozwiązać Unię ze Szwedami.
Jednak po podpisaniu Unii w Kiejdanach nie doszło do niczego, czego oczekiwał Janusz Radziwiłł. Wojska moskiewskie ruszyły dalej, kontynuując grabież i spustoszenie Litwy, docierając do Polesia i zachodniej części Księstwa, wolne od najeźdźców pozostały tylko Stary Bychow, Brześć i Słuck.
Szwedzi, zamiast walczyć z Moskwą, zaczęli zachowywać się jak najeźdźcy w żemojtii i kontrolowanym przez siebie terytorium, a Janusz Radziwiłł, zamiast obiecanych posiadłości, w rzeczywistości niczego nie otrzymał, nawet jego rodzinny majątek Birży, byl zajęci przez Szwedów, do tego wszystkiego nie wszyscy Litwini poparli Unię ze Szwedami, a część szlachty uznała ją za niezgodną z prawem, ogłaszając Radziwiłła zdrajcą.
Jesienią Szwedzi udali się do Prus, razem z nimi, ze swoimi wojskami, miał iść również Janusz Radziwiłł, ale dotarł do Tykocina na Podliaszu i zatrzymał się tam, na zamku, pod ochroną 500 żołnierzy. Za nim przyszedł Paweł Sapieha z wojskiem i zajął Zamek w oblężeniu. Sapega zamierzał schwytać Janusza Radziwilla żywcem i oddać go pod sąd Rzeczypospolitej jako zdrajcę, ale 31 grudnia 1655 roku Janusz Radziwill niespodziewanie zmarł.